مواظب زانوهای خود باشیم - ایمان زارعی (قسمت اولpatellar chondromalacia)

http://emankohnavard.blogfa.com

بدن انسان مجموعه ای از اندام های ظریف و بسیار اسیب پذیز می باشد که در صورت بروز آسیب جبران آن بسیار سخت و یا محال می باشد. عصب ها،رباط ها، تاندون ها و غضروف ها اجزایی از بدن هستند که در صورت آسیب رسیدن به آن ها ترمیمشان بسیار دشوار یا بهتر بگوییم غیر ممکن است.زانوی انسان مجموعه ای از این اجزا می باشد که نقش مهمی در انجام کارهای روزمره ما دارد.و در صورت بروز هر نوع ضربه یا فشار به این مفصل مستقیما بر روی زندگی ما اثر خواهد گذاشت.این مساله برای کوهنوردان بسیار با ارزش تر است زیرا از یک طرف مفصل زانو در کوهنوردی بسیار حیاتی است و از طرف دیگر فشار ها بر این مفصل بسیار زیاد است.بالا رفتن ازشیب های تند،پائین آمدن از آن،حرکت در رودخانه ها با سطح لغزنده(که باعث فشار نا متعادل به قسمت های زانو می شود)،لغزش پا درپایین آمدن از ریزال ها،برف کوبی ،بیرون کشیدن پا از برف،ضربه زدن به قسمت های یخی،حرکت در تراورس ها(که باعث فشار به قسمتی از زانو ها می شود)صعود های طولانی بر روی دیواره ها،از جمله بخش هایی از ورزش کوهنوردی است که باعث بروز فشارهای نامتعارف بر روی زانو و در نتیجه بروز آسیب به این مفصل حساس می شود. این مطالبی که ذکر شد می تواند باعث بروز مشکل شود ولی تنها این نیست نکته مهم دیگر که باعث تشدید فشارها  می شود.استفاده از کوله پشتی های سنگین وکفش های نامناسب است.که خود عاملی بزرگ در بروز آسیب های شدید است.

فقط پیشگیری درمانی وجود ندارد

با توجه به این که در تاندون ها،غضروف ها و رباط ها عروق خونی وجود ندارد راهی برای ترمیم آن نیز نیست. همچنین این آسیب ها به مرور زمان به وجود می آیند.در مراحل اولیه قابل لمس نیست و به صورت کاملا مخفیانه بروز می کند و هنگامی که بروز کرد دیگر کار از کار گذشته و این عارضه به صورت مزمن تا آخر عمر باقی خواهد ماند.و درمان آن به صورت عمل های جراحی است که این عمل ها معمولا نامید کننده است و یا بهبود چند درصدی حاصل می شود.

لذا بر آن شدیم تا تعدادی از این عارضه ها را بشناسیم و راه های پیشگیری از بروز آن را مشخص کنیم.امید است که مورد توجه قرار گیرد.

Patellar chondromalacia( نرمی غضروف استخوان کشکک زانو)

معمولا 90% درد زانوها در نوجوانان و جوانان به خاطر وجود این عارضه است.

بیماری نرمی غضروف استخوان کشکک زانو، اغلب در نوجوانان و جوانان 10 تا 25 ساله شایع است.

علت
اگر محور ران در امتداد محور ساق نباشد، در نتیجه استخوان كشكك در جای خود قرار نگرفته و دچار كجی می ‌شود كه می‌ تواند به داخل، خارج و حتی عقب منحرف شود. در چنین حالتی، به دلیل این كه استخوان كشكك در جای خود قرار ندارد، بیمار دچار نرمی غضروف استخوان كشكك خواهد شد.دسته دیگری كه دچار نرمی استخوان كشكك می ‌شوند، افراد بسیار فعال هستند. این دسته از افراد كه به اصطلاح می‌ خواهند یك شبه قهرمان شوند، با وارد کردن فشار زیاد روی زانوی خود، ناخواسته استخوان كشكك خود را نرم می‌ كنند.افرادی كه اصلا ورزش نمی ‌‌كنند نیز مستعد این عارضه هستند. این امر بیشتر در خانم‌ ها مشهود است، زیرا آن ها به‌ طور كلی هیچ‌ گونه حركتی به اندام به خصوص پاهای خود نمی ‌دهند و در نتیجه عضلات ناحیه ران (عضله چهارسر)‌ آن ها لاغر می ‌شود. وقتی عضله ی چهارسر به هر علتی لاغر شود، استخوان كشكك نیز نرم می ‌شود.

باید توجه داشت کوهنوردان نیز به دلیل وجود فشارهای غیر متعارف به زانوهایشان بسیار مستعد این عارضه هستند.

  غضروف کشکک نرم شده و سپس خشن و رشته رشته میشود. تصور میگردد که سایش ایجاد شده بین ناحیه آسیب دیده وقسمت داخلی زائده انتهای پائینی استخوان ران , مسول بروز درد است. این بیماری با آرتروز تفاوت دارد ولی ممکن است آرتروز سالهای بعد اضافه گردد.

علایم بیماری
اغلب تجمع مایعی در درون مفصل وجود دارد و ممکن است پس از جابجا کردن استخوان کشکک به یک طرف در لمس عمقی آن حساسیت موضعی یافت گردد. همچنین ممکن است نقطه ای از حساسیت موضعی شدید بر روی قسمت قدامی زایده استخوان ران وجود داشته باشد. حرکات مفصل ممکن است همراه با کریپیتاسیون(صدا) باشند که از روی استخوان کشکک به دست فرد معاینه کننده منتقل می شود.( مخصوصا وقتی که بیمار از حالت ایستاده زانوهای خود را خم می کند و می نشیند)

اولین علامت بالینی افرادی كه دچار نرمی غضروف استخوان می ‌شوند، درد است، به خصوص هنگام بالا یا پایین آمدن از كوه یا پله‌ های زیاد.دومین علامت بالینی، قفل شدن موقتی زانو است و پس از مدت كوتاهی، از این حالت خارج می ‌شود.تورم هم از علایم این بیماری است كه در ناحیه زانوها به وجود می ‌آید و باعث پیدایش ترشحاتی در مفصل زانو می ‌شود كه معمولا رادیوگرافی ساده می‌ تواند در تشخیص آن، بسیار كمك‌ كننده باشد. گاه برای بهتر دیدن مشكل زانو از MRI و آرتروزكپی استفاده می ‌شود.

از نظر علایم آسیب ‌شناسی، این بیماری به چهار مرحله تقسیم می‌ شود كه معمولا در مرحله اول غضروف استخوان كشكك نرم می ‌شود و در مراحل بعدی به ترتیب غضروف استخوان خط‌ خطی و سپس تكه‌ ای از غضروف استخوان كشكك از جای خود جدا می‌ شود و در مرحله آخر، قطعه ‌ای از استخوان جدا شده در بستر می‌افتد.

 پیشگیری

همان طوری که قبلا گفته شد درمان بسیار مشکل است بهترین درمان پیشگیری است.توصیه می شود قبل آغاز ورزش کوهنوردی اول به تقویت عضلات پا پرداخته شود،تا هیچ موقع به این عارضه مبتلا نشوید. حتماٌ از دو باتوم در کوهنوردی استفاده کنید استفاده از باتوم باعث کاهش فشار به زانوها می شود. کوله پشتی سنگین خود عاملی مهم در بروز آسیب است تا می توانید کوله خود را سبک بپیچید.استفاده از کفش هایی که دارای کفی قطور هستند باعث تعدیل فشارهای وارده می شوند در نتیجه فشار کمتری به زانو ها خواهد آمد.

درمان

  درصورت بروز عارضه روش هایی جهت کاهش درد و جلوگیری از تشدید عارضه گفته می شود.که در صورت تداوم این روش ها از شدت عارضه نیز کاسته می شود .

درمان بیماری تقریبا در همه موارد باید از نوع انتظاری باشد. معمولا از بانداژ سفت    crepeاستفاده می شود و فعالیت های شدید محدود می گردد.

این گونه احتیاطات معمولا علایم بیمار را تاحد زیادی کاهش می دهد .

 از جراحی باید اجتناب شود زیرا اگر چه روشهای مختلفی توصیه می شوند نتایج آنها تقریبا در همه موارد ناامید کننده هستند.
تقویت عضله چهارسر ران
بهترین درمان این بیماری، تقویت عضله چهارسر می باشد. چون این عضله لاغر می شود، بایستی برای قوی كردن آن ورزش‌‌ های مخصوصی را انجام داد:بیمار را روی تخت خوابانده و در حالتی كه انگشتان پا رو به صورت است، عضلات بالای زانو را برای 5 ثانیه سفت می كنند و سپس آن را رها می‌ كنند. این ورزش بایستی روزی 3 بار و هر بار 20مرتبه انجام شود.در حركت دوم با قرار دادن بالش زیر زانو، سر انگشتان را به سمت صورت گرفته و عضلات چهارسر را منقبض می‌ كنند، یا با بستن وزنه ‌ای 2 كیلویی به مچ پا، سر انگشتان را به سمت صورت برده و عضله چهارسر را به مدت 5 ثانیه منقبض می‌ كنند.

بیمار روی صندلی نشسته و زانوی خود را صاف کرده تا عضله چهارسر منقبض شود این حرکت باید 10 ثانیه نگه داشته شود و روزی 40-50 بار تکرار شود.

با تقویت عضلات چهارسر ران، درد از بین می ‌رود و به مرور نرمی غضروف استخوان نیز رفع می ‌شود. به تدریج مایع داخل مفصل زانو نیز از بین می‌ رود.

زمانی که درد بیمار زیاد باشد استراحت و یخ گذاری کمک کننده است
 ورزش شنا نیز بسیار سودمند خواهد بود.

فیزیوتراپی نیز در مواردی با نظر پزشک توصیه می شود.
در صورت استفاده از وزنه باید وزنه ها بسیار سبک بوده و تکرارها را افزایش داد. باید دقت شود استفاده از وزنه های سنگین باعث تشدید عارضه می شود.

تغییر سبک زندگی
برای حل مشكل نرمی غضروف استخوان کشکک زانو، بایستی روش زندگی‌ مان را تغییر دهیم. به این منظور:

از دو زانو و چهار زانو نشستن خودداری كنید.تا حد امکان از توالت فرنگی استفاده كنید.
 در هنگام بروز علائم  تا رفع آن از كوهنوردی، دوچرخه ‌سواری و بالا و پایین رفتن از پله ‌های زیاد خودداری کنید تا دیگر نیازی به عمل جراحی نباشد.
در هر صورت، اگر مشكل ضعیف بودن عضله ی چهارسر رفع نشود، بیمار در سال ‌های آتی دچار آرتروز خواهد شد.